Çinko, vücutta çok önemli fonksiyonları olan, tüm hücrelerin büyümesi ve çoğalabilmesi için gerekli bir elementtir. Ayrıca doku zedelenmesi ve hücre ölümünün nedeni olan, serbest radikal denilen maddelerin ortamdan uzaklaştırılmasında rol oynayan proteinlerin yapısında yer alır. Yani antioksidandır. Vücutta hızla yenilenen hücreler, özellikle bağışıklık sistemi, kemik iliği – kan hücreleri ve sindirim sistemi çinko eksikliği belirtilerini çok erken gösterir.
Çinko gıdalarda yaygın olarak bulunmakla birlikte, her gıdadaki miktarı ve biyolojik yararlarının derecesi farklılık gösterir. En fazla deniz ürünleri ve kırmızı ette bulunur.
İnsanlarda çinko eksikliği yaygın olarak görülmektedir. Özellikle tahıl ağırlıklı beslenmelerde çinko eksikliği önemli bir sorundur. Çinko eksikliği için riskli gruplar; okul öncesi çağdaki çocuklar, ergenlik dönemindeki gençler, hamile kadınlar ve yaşlılardır.
Çinko ihtiyacı;
Yenidoğan döneminde ilk 6 aya kadar 3 mg/gün
1-10 yaşlarında 10 mg/gün
ergenlik döneminde 15 mg/gün
hamilelerde 20 mg/gün
Gelişme geriliği
Gelişme geriliği gösteren çocuklarda çinko takviyesinin boy uzamasında önemli rol oynadığı çalışmalarla gösterilmiştir. Gelişmekte olan ülkelerde çocukların diyeti emilebilen çinko yönünden zayıfsa ve çocuklarda gelişme geriliği varsa, çinko takviyesine gereksinim vardır. Endokrinolojik bir nedene bağlı olmayan boy kısalıklarında serum çinko düzeyleri normal bile olsa çocuk 6 ay kadar çinko verilerek desteklenmelidir.
Toprak yiyen çocuklarda hem demir, hem çinko eksikliği söz konusudur. Bu çocuklara demir tedavisi verildiğinde kansızlık düzelmesine rağmen gelişme geriliği ancak çinko verilince düzelir.
Çocukluk yaş grubu ishalleri
Yeterli çinko alınımının önemli olduğu diğer bir alan çocukluk yaş grubu ishalleridir. Dünyada her yıl binlerce çocuk ishal nedeni ile kaybedilmektedir. Özellikle tekrarlayan veya uzamış ishaller gelişme geriliğine neden olur. İshal tedavisinde, ishal diyetinin yanı sıra ağızdan hidrasyon tuz-şeker toz ve solüsyonları önemli yer alır. Ancak ishal 14 günden fazla sürdüyse beslenme ve gelişme bozuklukları ortaya çıkabilir; çocuğun diğer enfeksiyonlara yakalanma riski de artar. Bunun nedeni ise bağışıklık sisteminin yetersizliğidir. Eğer çocuk küçükse, anne sütü almıyorsa ve ishalden önce başka enfeksiyonlar geçirdiyse durum ağırlaşabilir, hücresel fonksiyonlar azalabilir. Bu durumda hasar gören hücresel fonksiyonların tamirinden çinko sorumludur. Bu nedenle özellikle gelişmekte olan ülkelerde veya tahıl ağırlıklı beslenen bölgelerde uzayan ishal süresini kısaltmak için çinko takviyesi önerilmektedir.
Soğuk algınlığı
Çinkonun gündemde olduğu diğer bir alan soğuk algınlığıdır. Soğuk algınlığı en sık görülen hastalıklardan biridir. Çeşitli virüsler soğuk algınlığına yol açabilir. Yapılan çalışmalar çinko desteğinin soğuk algınlığı belirtilerini önemli derecede azalttığını göstermektedir. Çinko ayrıca ağır zatürrede de destekleyici ve yara iyileşmesini hızlandırıcı bir elementtir.
Bağışıklık sistemi
Gıdalarla veya takviye şeklinde çinko desteği hamilelerde ve yaşlılarda da bağışıklık sistemini önemli derecede desteklemektedir. Sonuç olarak çinko temel minerallerden biridir ve bağışıklık sistemini güçlendiren, büyüme ve gelişmeyi belirgin şekilde hızlandıran bir elementtir.
ÇİNKO EN FAZLA HANGİ GIDALARDA VAR? (100 gramda)
Peynir 2-4 mg
Yoğurt 1 mg
Yumurta 1.5 mg
Kuru fasulye 3 mg
Brokoli 1 mg
Hindi eti 4.4 mg
Sığır eti 5 mg
Sütsüz çikolata 2 mg
Ayçekirdeği 5.3 mg
Mısır 2.5 mg
Brüksel lahanası 1 mg
Karides 2.3 mg
İstiridye 7 mg